การทำน้ำส้มควันไม้ใช้เอง

การเผาถ่านเป็นอาชีพของคนไทยสมัยก่อน จนปัจจุบันมีให้เห็นน้อยมาก ส่วนใหญ่อยู่ตามชาญเมือง เผาถ่านขาย ซึ่งเดี๋ยวนี้ป่าไม้ในเมืองหายากเต็มที

การคิดค้นกรรมวิธีและวัตถุดิบในการนำมาแทนถ่านไม้ได้มีการพัฒนาขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่การเผาถ่านโดยปกตินั้นจะมีควันที่เกิดจากการเผาถ่าน ส่วนใหญ่จะทิ้งไปโดยเปล่าประโยชน์

ปราชณ์ชาวบ้านหลายๆ ท่านได้คิดที่จะนำควันดังกล่าวมาใช้ประโยชน์อย่างจริงจัง ซึ่งควันในช่วงที่ไม้กำลังเปลี่ยนเป็นถ่านเมื่อทำให้เย็นลงจนควบแน่นแล้วกลั่นตัวเป็นหยดน้ำ จะได้สิ่งที่เรียกว่าของเหลวสีคล้ำเหนียว เรียกว่า น้ำส้มควันไม้ มีกลิ่นไหม้ของกำมะถันอยู่มาก ส่วนประกอบส่วนใหญ่เป็นกรดอะซิติก ซึ่งมีความเป็นกรดต่ำ มีสีน้ำตาลแกมแดง

น้ำส้มควันไม้ที่ได้นี้ หากทิ้งไว้ในภาชนะพลาสติกประมาณ 3 เดือนในที่ร่ม ลดการสั่นสะเทือนของภาชนะบรรจุเพื่อให้มีการตกตะกอนและแยกตัวเป็น 3 ชั้น ชั้นแรกจะได้ น้ำมันเบา ที่ลอยอยู่ผิวน้ำ ชั้นที่สองเป็นน้ำส้มไม้ และถัดมาเป็นน้ำมันทาร์ ตกตะกอนอยู่ด้านล่างสุด สามารถสกัดคัดแยกส่วนต่างๆ มาใช้ประโยชน์ต่อไป

ประโยชน์ของน้ำส้มควันไม้

นอกจากการนำไปใช้ทางด้านเกษตรและปศุสัตว์แล้ว เช่น ใช้ร่วมกับสารเคมีกำจัดแมลงชนิดต่างๆ ลดปริมาณการใช้สารเคมีให้น้อยลงได้ ซึ่งคุณสมบัติที่ได้จะเพิ่มอัตราคุณสมบัติของสารเคมีที่ผสมให้มีฤทธิ์มากขึ้น ทั้งนี้ยังสามารถป้องกันและไล่แมลงศัตรูพืชได้ดีอีกด้วย อีกทั้งยังสามารถนำน้ำส้มควันไม้ไปใช้ด้านอื่นๆ ได้อีก เช่น

• สูตรเข้มข้น 100 เปอร์เซ็นต์ ใช้รักษาแผลสด แผลถูกน้ำร้อน รักษาโรคน้ำกัดเท้าและเชื้อราที่ผิวหนัง เพราะสารประกอบที่ได้จากเนื้อไม้มีฤทธิ์เป็นกรดอ่อนๆ คล้ายยาล้างแผล และมีสารประกอบอื่นๆ ที่ช่วยกำจัดเชื้อโรคได้บางชนิด
• สูตรเข้มข้นปานกลาง ยืนยันแล้วว่าหากผสมน้ำ 20 เท่า ราดทำลายปลวดและมด หากใช้ในความเข้มข้นสูงจะเปลือง
• สูตรอ่อน ผสมน้ำ 50 เท่า จะสามารถใช้ป้องกันปลวก มด และสัตว์ต่างๆ เช่น ตะขาบ แมงป่อง
• สูตรเบาบาง ผสมน้ำ 100 เท่า ใช้ฉีดพ่นถังขยะเพื่อป้องกันกลิ่นและแมลงวัน ใช้ดับกลิ่นในห้องน้ำ ห้องครัวและบริเวณชื้นแฉะ

ข้อควรระวังในการใช้

• ก่อนนำไปใช้ต้องทิ้งไว้จากการกักเก็บก่อนอย่างน้อย 3 เดือน เพื่อให้สารบางอย่างมีการตกตะกอนและเจือจาง
• เนื่องจากน้ำส้มควันไม้มีความเป็นกรดไม่ถึงกับสูงมาก แต่หากถูกสัมผัสโดนส่วนของร่างกายในบริเวณที่บอบบางอาจทำอันตรายได้ ควรระวังอย่าให้เข้าตา เพราะอาจทำให้ตาบอดได้
• น้ำส้มควันไม้ไม่ใช่ปุ๋ย แต่เป็นตัวเร่งปฎิกิริยาให้สารเคมีที่ถูกผสมเข้าด้วยกันมีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น ดังนั้นการนำไปใช้ทางการเกษตรจะช่วยเสริมประสิทธิภาพให้กับพืชแต่ไม่สามารถใช้แทนปุ๋ยได้นั่นเอง
• การใช้เพื่อฆ่าเชื้อจุลินทรีย์และแมลงในดิน ควรทำก่อนเพาะปลูกอย่างน้อย 10 วัน สำหรับฆ่าตัวอ่อนและทิ้งไว้เพื่อให้เจือจาง
• การนำไปใช้ต้องผสมน้ำให้เจือจางตามความเหมาะสมที่จะนำไปใช้โดยอัตราส่วนต่างๆ
• การฉีดพ่นผักผลไม้เพื่อให้ดอกติดผล ควรพ่นก่อนที่ดอกจะบาน หากฉีดพ่นหลังจากดอกบานแมลงจะไม่เข้ามาผสมเกสร เพราะกลิ่นฉุนของน้ำส้มควันไม้และดอกจะถูกกัดกร่อนทำลายเป็นผลให้เกิดการร่วงง่าย

ขั้นตอนและวิธีการผลิตน้ำส้มควันไม้

น้ำส้มควันไม้ ผลิตง่ายไม่เสียงบประมาณมาก เกษตรกรสามารถผลิตใช้เองได้ในครัวเรือนโดยไม่ต้องลงทุนซื้ออุปกรณ์การผลิตน้ำส้มควันไม้ราคาแพงๆ ก่อนอื่นต้องเตรียมอุปกรณ์ให้พร้อมก่อน

• ถังประมาณ 200 ลิตร ถังแกลลอนน้ำมัน หากเตาใหญ่สามารถเพิ่มได้
• ท่อขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 4 นิ้ว ยาว 1 เมตร (ความยาวของเส้นผ่าศูนย์กลางอาจเปลี่ยนแปลงตามความเหมาะสม) ทนความร้อนได้ ใช้สำหรับทำปล่องควัน
• แกลบดิบประมาณ 2-3 กระสอบปุ๋ย
• ไม้ หรือเชื้อเพลิงที่จะเผาทำเป็นถ่าน ควรเป็นไม้ที่ไม่ใหญ่มาก และเป็นไม้ที่มีน้ำในเนื้อไม้ไม่มากเกินไป เป็นไม้ที่ตัดทิ้งไว้ประมาณ 2 อาทิตย์ หรือมากกว่า เนื่องจากไม้ที่ตัดสดใหม่จะใช้เวลานานในการเผาและมีน้ำมาก เลื่อยเป็นท่อนเพื่อสะดวกในการนำใส่ภาชนะเผา
• ตะไคร้หอม 5-10 กิโลกรัม เพื่อเพิ่มความหอม
• ขวดน้ำพลาสติก 2 ขวด
• ถังพลาสติกสำหรับเก็บเอาน้ำส้มควันไม้

วิธีทำน้ำส้มควันไม้แบบง่าย

• ดัดแปลงถังน้ำมันเก่า 200 ลิตรโดยต่อท่อออกมาด้านนอกความสูงระดับ 90% ของตัวถังเป็นรูปตัว T ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3-4 นิ้ว โดยด้านบนจะเป็นปล่องควันและด้านล่างเป็นบริเวณที่ให้น้ำส้มควันไม้หยดออกมา ส่วนฝาปิดถังก็ต่อท่อออกมาเช่นกันความสูงประมาณ 20 เซนติเมตร จากนั้นเจาะรูด้วยสว่านข้างถังทั้ง 3 ด้านเส้นผ่าศูนย์กลาง ¾ นิ้ว (3หุน) สูงจากพื้นด้านล่างประมาณ 20 เซนติเมตรเพื่อระบายอากาศ
• ถังขนาด 200 ลิตรจะมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 56 ซม. สูง 89 ซม. จะแบ่งใส่วัตถุดิบออกเป็นชั้นๆ คือ
  – ชั้นที่ 1 และชั้นที่ 3 ใส่แกลบดิบความสูงประมาณ 25 เซนติเมตร หรือไม้ที่เป็นเชื่อเพลงอื่น
  – ชั้นที่ 2 และชั้นที่ 4 ใส่ตะไคร้หอมความสูงประมาณ 5 เซนติเมตร
  – ชั้นที่ 5 เป็นชั้นสุดท้ายให้เทแกลบดิบใส่ลงไปในถังให้เต็ม
• จุดไฟเผาวัสดุที่เป็นส่วนผสมทั้งหมดและปิดฝาถังโดยปล่อยให้ควันลอยออกมาทางปล่องควันที่ต่อออกมา ประมาณ 1 ชั่วโมง สังเกตลักษณะของควันที่เผาไหม้ว่าอยู่ในระดับที่จะสามารถกลั่นออกมาเป็นน้ำส้มควันไม้ได้หรือไม่ โดยสังเกตจากช่วงที่ควันมีสีขาวขุ่นออกเหลือง อุณหภูมิปากปล่องระหว่าง 80-150 องศาเซลเซียส เป็นช่วงที่ผลผลิตจะมีคุณภาพดีที่สุด
• ทำการปิดปากปล่องควันด้านบนโดยใช้ขวดพลาสติกบรรจุน้ำเปล่าปิดรูไว้ทั้ง 2 ปล่อง ควันที่ร้อนภายในเมื่อกระทบความเย็นจะเริ่มควบแน่นประมาณ 10 นาที จากนั่นกลั่นตัวออกมาเป็นหยดน้ำไหลออกมาทางด้านล่างของปล่องควันจะได้น้ำส้มควันไม้สมุนไพรบริสุทธิ์ โดยใช้เวลาเผาไหม้ทั้งหมด 24 ชั่วโมง
• ปริมาณของวัตถุดิบสามารถผลิตน้ำส้มควันไม้ได้ 15 ลิตร ใช้ผ้าขาวบางกรองเอาเฉพาะน้ำส้มควันไม้เก็บไว้ใช้งานต่อไปได้ หรือทิ้งไว้ให้ตกตะกอน

อ้างอิงข้อมูล : https://www.kasetorganics.org/howto-pyroligneous-acid.html